Vandaag was een intieme dienst. Het uitbundige van het begin van de Paastijd was minder op de voorgrond en er was een stillere kwaliteit aanwezig die gevoed werd door de evangelieinhoud van Johannes 10: Ik ben de Deur, Ik Ben de Goede Herder.

Tijdens de dienst kwam er bij mij iets tussendoor. Ken je dat ook? Er kan werkelijk van alles tussendoor mee de dienst in. Het was een herinneringsbeeld aan een schaapskooi ergens op een heide, in Drenthe geloof ik, maar dat weet ik niet helemaal zeker waar dat was. Het was overdag. Je kon door een kleine opening de schaapskooi binnenkijken. Die was groot en er waren veel schapen binnen. Het dak was ruw met riet gedekt. Je zag er overal kleine openingen die schitterden als sterretjes. Dus buiten de daghemel en binnen een soort kleine afbeelding van de nachthemel met sterren als gaatjes door het donker naar een groot licht.

“Een beeld voor het aards bewustzijn van de fysiek geïncarneerde mens”, dacht ik. Tja, dat dacht ik dus. maar dat dat zo chiq klinkt is alleen maar omdat je het in woorden moet opschrijven, ik zou het veel simpeler willen zeggen maar dan komt dit bericht niet meer voor morgenochtend af. Dus dan maar zo.  Terug naar het beeld. Dat bewustzijn is de spiegel van een veel grotere werkelijkheid, en de deur is de poort ernaar toe en de goede herder leidt je naar buiten maar ook naar binnen. Dan loop je niet verloren rond, en je binnenwereld is ook niet afgesneden van de grote wereld maar je hebt een zinvolle plaats in het geheel en jouw bewustzijn doet er echt toe.

Het was maar een moment tijdens de dienst. Dit soort dingen verlopen niet in klokkentijd en het opschrijven ervan duurt al zoveel langer dan de belevenis zelf, die is eigenlijk als in een flits. Maar ik wilde die toch graag delen, omdat het beeld praatte met de evangeliebeelden, en deze blogberichten toch pogingen zijn om via een verhaaltje op het web met elkaar in contact te blijven. Ik mis jullie ook echt wel hoor!

Zoals gezegd: de dienst was intiem van karakter, terwijl die dat uiterlijk natuurlijk sowieso was, zo zonder fysiek aanwezige gemeente, maar dit was dus vandaag ook intiem aan de binnenkant. In die intimiteit: het besef van de met Christus verbondenen, en dat die echt heel erg wezenlijk zijn, en dat dat voor de wereld van Christus genoeg is, om het in de woorden van ons credo te zeggen: gemeenschappen waarvan de leden de Christus in zich voelen mogen zich verenigd voelen in éen kerk, één ecclesia. Verbasterd Grieks voor de “beroepenen”  en het begrip wordt meteen daarna uitgewerkt: …..waartoe allen behoren die de heilbrengende macht van de Christus ervaren . In het Duits: twee keer  fühlen  en het Nederlandse ervaren aan het eind is in het Duits  empfinden, wat ook een soort voelen is maar ervaren is ook wel erg mooi, het verwijst bijvoorbeeld naar de ervaringsdeskundige, een begrip dat geloof ik bij de oprichting van De Christengemeenschap nog niet eens bestond.

Ervaringsdeskundigen dus. Nou, die worden tegenwoordig op hun waarde geschat.

Van daaruit een uitstapje, beste ervaringsdeskundigen: dit raakte mij in het evangelie van vandaag op een andere manier dan in andere jaren, die woorden: en ik heb ook schapen die niet uit deze hof zijn en ook hen heeft mijn Ik te leiden………..

We kunnen het evangelie lezen en ingaan en uitgaan en weide vinden en dat voelen en dat moge ons gebed zijn voor de wereld en voor allen die niet uit deze hof zijn. Er is wildheid en verschrikkelijkheid en ontreddering volop. De ordenende en leven ( weide) brengende krachten in de ziel zijn er echter ook. Ze zijn aanwezig ook als ze niet gekend, overschreeuwd, ontkend of door angst of wat dan ook ongrijpbaar blijven.

Je kunt ze er niet van buiten af in-evangeliseren, ja dat zou je wel willen, maar dat gaat niet hè?, maar je kunt wel bidden voor de wereld en voelen dat Christus dat doet, dat Christus de hele tijd bidt voor de wereld, het is dus zijn eeuwigdurende gebed en je stemt er mee in, en zeg niet dat dat machteloos is, ja dat lijkt het soms wel, en het is het eigenlijk ook maar dat lijkt liefde toch altijd, liefde is iets anders dan macht en in werkelijkheid is het toch de sterkste kracht, de almacht van God is dus Gods liefde, er is niet sterkers dan dat en tegelijk is het ook machteloos maar het is wel liefde en die kracht meebidden is in de kracht van Christus bidden. En daarom bidden dat mensen de Christus in zich ontdekken, en in anderen.

Die kracht leidt ons en de mensen om ons heen uiteindelijk er doorheen. Er midden doorheen. Geen gesus, geen magische oplossingen, geen domme ontkenning, geen wensdenken, geen gemarchandeer, geen uitstel, niet treuzelen, niet haasten,  niet doldriest, niet laf, vul maar in wat je aan begrippen en eigenschappen te binnen schiet die deze middenkwaliteit omlijsten, het zijn er nogal wat .

En dan kom je uit bij die naam van Parcival:  gewoon er midden doorheen, en door medelijden wijs, dat laatste probeert Boedhha ons al te leren, wel een hele heisa trouwens , maar volgens Boedhha kunnen we dat ook leren.

Mijn overbuurvrouw heeft haar demente man in een verpleeghuis. Ze heeft hem al vijf weken niet gezien, want dat mag niet. De man snapt er helemaal niks van. Het enige lichtpuntje is dat hij geen besef van tijd meer heeft en dus niet weet dat het al vijf weken zijn. Roepen dat de Heer met hem is (ze zijn allebei trouwens ook christelijk) helpt niet echt hè? Herkenbaar? Hebben jullie ook van dit soort belevenissen? Je bewustzijn doet ertoe, ook als het zeer doet…..

Hartelijke groet van Nina

Stille Week en Paastijd

Van een priestercollega heb ik ooit iets geleerd over de Stille Week en de Paastijd.

Ik weet niet meer van wie. Het kan zijn dat het zelfs ergens in mijn opleidingstijd is geweest, meer dan dertig jaar geleden. Het is een observatie die gemaakt is vanuit de mensenwijdingsdienst zelf en voor mij evenzo voor de hand liggend als ook diepzinnig. Dus nog steeds dank aan die collega of misschien wel aan een seminarietraditie. Nu komt ie:

In de Stille Week vindt er een verdichting plaats. Het evangelie wisselt in principe elke dag en de stemming van elke dienst die week is een andere. Dit is een periode van zeven dagen.

In de Paastijd vindt er een potentiëring plaats. Een verdunning zou niet het goede beeld zijn. Het is een verwijding en tegelijk een sterker en machtiger worden, tot de aardesfeer en de hemelsfeer één zijn geworden.  Potentie heeft te maken met het Latijnse potestas, macht.

De verdichting wordt verwijding. Het aardehuis van de Stille Week wordt de sfeer van de aarde, de behuizing van de opgestane Christus. Deze periode duurt om te beginnen bijna zes weken  en dan komt er een soort verlengde week, die van de Hemelvaart, waardoor deze tijd veertig dagen plus negen is negenenveertig dagen duurt en op de vijftigste dag is het Pinksterfeest. Dit is een periode van zeven weken. 

De verwijding, de schaalvergroting kun je ervaren in de woorden van de Herrezene: Gaat uit over de wereld en brengt het woord van het evangelie, het engel-boodschapwoord naar de gehele schepping. 

Nu concreet naar de dienst van vanochtend.

Er waren al een paar  Paasgroeten binnengekomen via mail en Whatsapp. Dat hielp bij het leggen van de verbinding. Er waren groeten bij met natuurbeelden van bloeiende bomen, van rode tulpen, er was een mooi gedicht binnengekomen en doorheen de pijn van het niet fysiek bij elkaar kunnen zijn ontstond bij mij een beeld van met Christus verbonden mensen die uit zijn gegaan over de hele wereld en het Pasen beleven op vele plaatsen en in de bomen en bloemen en vogels, in de opgaande zon, in de kleur van de atmosfeer of juist heel innerlijk en geconcentreerd in fysieke binnenruimte.

Kun je je misschien nog de passage uit een eerdere brief op deze webpagina herinneren over de crisis waarin de woorden van die priester werden aangehaald? Je vindt het in het bericht over de dienst van zondag 22 maart.  Ze is al vijftig jaar priester en is vol vertrouwen over de kracht van de Christengemeenschap omdat ze de leden als zo sterk beleeft en dat bedoelt ze rechtstreeks religieus. Er is draagkracht en gebedskracht ontstaan en zij heeft die dus zien groeien in de decennia. Wat bemoedigend! En bij die kracht hoort de mogelijkheid van de moderne mens de natuur te betrekken in het Christusmysterie. Het Christusmysterie werkt in de natuur en in de elementenwereld maar het moet gedragen en versterkt worden door de mens.

We hebben lange tijden achter ons waarin dit maar zeer mondjesmaat gebeurde. Misschien nog enigszins in de kloostertuinen en door het luiden van klokken over de velden. Maar verder werd het weggezet als “heidens” en heidens was niet best. Ik denk dat een belangrijk deel van onze religieuze vernieuwing gelegen is in een nieuw bewustzijn voor de wereld om ons heen. Wij kunnen de link leggen met het Christus-mysterie en leveren daardoor een bijdrage aan andere mensen en hun impulsen voor de wereld om ons heen, want naast alle roofbouw en uitbuiting is er op dit vlak ook een bewustzijnsverandering ten goede werkzaam en ontwaakt er iets van liefde, verantwoordelijkheid en respect voor de wereld die ons draagt en voedt. Om het even heel protestants te zeggen: het rentmeesterschap van de mens. Maar het vernieuwende verschil zit hem daarin dat niet alleen de mens doorchristelijkt raakt, maar de hele schepping  en het is aan ons mensen dit aan haar te verkondigen.

Waarom is dit belangrijk?

We kunnen nu wel weeklagen over onze op dit moment zo verstrooide gemeenschap maar we kunnen ons ook juist nu met onze krachten in de wijde wereld weten. En echt, we mogen geloof hebben in de kracht van onze doorchristelijkte blik die vanuit het religieuze gemoed ontroerd kijkt naar de opgaande zon, naar de ontluikende bloesems, de sfeer van de lucht waarin de vogels zingen. Dit alles verlangt ernaar herkend en aanschouwd worden. Het wil in de spiegel van de denkende mensenziel waar-genomen worden en heelgemaakt worden.

In die sfeer van met het altaar van Christus verbonden mensen die schijnbaar uiteengedreven zijn is de Paasdienst als een zoutkristal in het midden. Ik was ook dankbaar voor al die andere mensenwijdingsdiensten die op de Paasochtend gecelebreerd werden. De meeste in vergelijkbare afzondering en beperking, de uitstraling echter  wereldwijd en de aarde omspannend.

And : we will meet again. 

Tot slot:

Even rust…

Nog even heel praktisch: het was een intensieve spanningsboog, de Stille Week zo door te dragen tot aan deze Paasdienst op deze zondag. Ik neem nu even rust en celebreer woensdag aanstaande de volgende mensenwijdingsdienst. Daarmee maak ik de verbinding morgen en dinsdag dus even wat losser. Voor noodgevallen gewoon bereikbaar.

En nog een leuk detail: onze “cultische crew” bestaat al sinds Palmzondag uit de vaste bezetting van Nina (priester) en Jacqueline (ministrant). Omdat we getrouwd zijn zijn we om zo te zeggen een quarantaine-unit en hoeven dus niet te hompelen aan het altaar met 1,5 meter afstand houden.

Een hartelijke groet van Nina Luijken

Om drie uur ’s middags was er de lezing van het lijdensevangelie volgens Mattheüs als een online-evenement. Het is hetzelfde evangelie dat velen goed kennen uit de Matthäus-Passion van Bach. Daar is het omgeven door koralen, recitatieven, aria’s en zijn de personages muzikaal gedramatiseerd in verschillende zangstemmen. Boven dat al weeft de genius van Bach die het geheel heeft doorgecomponeerd en geordend in getallensymboliek en in een kruisvorm, waarbij het punt waarop de horizontale balk van deel 1 en de verticale balk van deel 2 zich snijden in de verloochening door Petrus.

De lezing hoort bij het moment van Goede Vrijdag en is geen inhoud om te bewaren. Dus is ook de You Tube opname van deze lezing alweer van het web gehaald. De online bijeenkomst werd bijgewoond door mensen uit de Leeuwarder gemeente en ook vanaf andere plekken in Nederland en België.

In de ochtend vond om 10.30 uur de mensenwijdingsdienst van Goede Vrijdag in de volstrekte beslotenheid plaats, de dienst die anders altijd zo in de belangstelling staat.

Wat fijn dat die vorig jaar met zoveel aandacht is gevierd en dat toen het Galileakoor uit haar repertoire zong, daaronder het voor ons koor toen zo spannende want voor ons nog zo nieuwe Kyrie van Jenkins.

Niemand wist toen dat dit jaar de Stille Week in dermate verstilling gevierd zou gaan worden.

De wekkende bazuinen schallen echter reeds in het rijk van de Geest.

Mensen mogen het horen…..

De nacht van 7 op 8 april. De volle maan scheen zeer helder en stond ook nog eens dicht bij de aarde. Daarmee was aan de tweede kosmische voorwaarde voldaan om het Paasfeest te kunnen vieren.

De eerste voorwaarde was de dag- en nachtevening rond de 21e maart. De tweede was deze volle maan.

De derde is de eerstvolgende zondag en dan wordt het Pasen.

Het evangelie van vandaag ging over de zalving van Jezus door Maria Magdalena. Het gedeelte van Markus 14 dat vandaag gelezen werd begint zo:

Het Pesachfeest ( het Joodse Paasfeest) was over twee dagen.

Dat wil zeggen dat het op dat moment twee dagen is tot het begin van Pesach, dat op de Sabbat begint en de Sabbat begint altijd op de vrijdagavond.

Dit evangeliegedeelte leeft dus naar het feest van het Offerlam toe, het is in een stemming van voorbereiding. De tegenstanders van Jezus besluiten op dit moment dat hij voor het begin van Pesach gevangengenomen en gedood moet worden.

Maria Magdalena – in het Markus 14 heet ze eenvoudigweg “een vrouw” – leeft ook in voorbereiding. Maar het evangelie vertelt niet of zij iets weet, of zij voorgevoelens heeft, of wat er in haar omgaat. Het enige wat verteld wordt is hoe zij handelt. Zij breekt de kruik met kostbare olie en zalft de Heer ermee, zoals je koningen, priesters en stervenden zalft.

En het is Jezus die haar intentie, haar goede wil, waarneemt en uitspreekt. De intentie was haar misschien bewust,  misschien was zij onbewust, ergens vanuit een woordeloze intuïtie. Ze spreekt er niet over en verdedigt zich ook niet als zij er direct op aangevallen wordt.

Zij heeft mijn lichaam nu al gezalfd voor mijn begrafenis.

Iets in mij breekt elk jaar weer opnieuw als ik met dit evangelie in aanraking kom. Er breekt iets in mijn ziel als een stenen kruik. Misschien omdat ik in aanraking kom met de woordeloze goedheid die in het handelen van een mens kan leven, met de liefde die in een daad kan leven. Ken je dat ook hoe dat voelt wanneer je in aanraking komt met goedheid?

Oh ja, het bestaat, het is er echt. En Christus neemt de intentie waar van wat er uit haar handeling stroomt als kostbare olie.  Hij spreekt die uit.

Al die helpende, verzorgende, liefkozende, beschermende, troostende handen van zoveel mensen….. Lees maar op de NOS app over de verhalen van zulke mensen, hoe ze mensen die lijden bijstaan, naast alle verhalen over de potsenmakers en de spugers die er natuurlijk ook zijn.

Christus ontwaart de intentie……. vul zelf maar in wat Christus waarneemt en wat dat betekent.

Hieronder een afbeelding van Maria Magdalena. Het schilderij hang in het Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen en is geschilderd door Quinten Matsys. Het “attribuut”, daar waaraan je de doorchristende mens herkent, de heilige om het katholiek uit te drukken.

Bij haar is het een urn met een deksel.

Met de linkerhand houdt zij de urn, als een schaal.  Haar rechterhand houdt het deksel ervan midden tussen geopend en gesloten in. Alleen een schaal zou een beeld voor ontvangen kunnen zijn of de schaal heeft al haar inhoud. Het deksel maakt dat de inhoud door iemand behoed wordt maar ook kan worden gegeven, dat de inhoud ontvangen kan worden maar pas wanneer de schaal door iemand geopend wordt.

De reine ziel kan zich geven en is ontvankelijk maar is slechts instrument. Het mensen-ik opent, ontvangt, behoedt en schenkt.

Voorwaar, ik zeg U: overal waar het evangelie verkondigd wordt in de hele wereld  zal gesproken worden wat zij heeft gedaan. 

Het woord van Jezus is in vervulling gegaan. Wat zij deed is deel geworden van de eeuwige wereld van de evangeliebeelden.

Een stille dienst houden die tegelijkertijd een dienst is op het programma van onze Leeuwarder gemeente. Om 10.30 uur, met het evangelie van Palmzondag: de intocht in Jeruzalem, met de dramatische epistel van de Stille Week en voltrokken in een onnatuurlijk stille en lege stad.

Bij iedere dienst zijn er deelnemers die voor het uiterlijke oog niet zichtbaar zijn maar er wel deelnemen of althans hiertoe uitgenodigd zijn. In Leeuwarden zijn de gestorvenen vaak sterk aanwezig, dat hoor je van deelnemers aan de diensten, dat ervaar je als priester aan het altaar, en dat ervaren ook priester-collega’s.

Door het gegeven van gemeentezondag zonder fysiek aanwezige gemeente wordt het onderscheid tussen de zogenaamde levenden en de zogenaamde doden ineens een stuk relatiever. Behalve op het gebied van het uitgenodigd zijn tot de dienst: de levenden op grond van hun bekennende of bekentenis zoekende verbinding met Christus, en de doden enkel op grond van hun zijn, eigenlijk zonder voorwaarde. Als zij de weg tot de mensenwijdingsdienst vinden zijn zij welkom al zal het gebed in het offergedeelte waarin zij uitgenodigd worden wel een sterke poort zijn.

Het ineens relatief wordende onderscheid tussen levenden en doden opent de ziel voor de wereld van Christus, die de mensen vereent en dus ook over de grenzen van leven en dood heengaat. In de concrete Christusgemeenschap die haar belichaming in de gemeente Leeuwarden heeft gekregen is het ook een min of meer concrete groep mensen, ook die van gene zijde van de poort van de dood. Ineens zijn zij door de omstandigheden dichterbij en verweven zich met onze zielen.

Bij het innerlijk begeleiden en meemaken van de dienst kun je een aantal stappen of stadia doorlopen:

Een bezinning op het moment in het liturgische jaar waar we staan ( Palmzondag dus op 5 april) en wat dat voor je betekent.

Het evangelie van de dag. Dit keer Mathheüs 21, de intocht in Jeruzalem.

Het credo. Kan ook heel concreet en individueel: wat is het eigenlijk waartoe je je bekent?

De wil tot offeren is een gemeenschapshandeling waarin je eigen wil een plaats kan hebben. Je hoeft niet precies te weten wat je wilt offeren en hoe je kunt offeren maar je bent hierin niet alleen. Christus is hierin onze helper en leidt ons binnen in de verwandeling van ons eigen offeren in verhouding tot het offer van Christus.

In die geest kun je het Onze Vader bidden, bijvoorbeeld in : Uw wil geschiede.

Dit is het grote gebed van Christus dat alle verschillende manieren van christelijk geloof verbindt. Waarschijnlijk wordt er altijd op de wereld wel door één mens op dit moment het Onze Vader gebeden en is het het eeuwigdurend gebed.

En uit dat gebed komt voort de kracht en de heerlijkheid: voedsel, communie voor en met de wereld.

Ook voor de dag van vandaag, op dit moment in het liturgische jaar.

Social distancing is fysiek en vraagt om social connection.

Later op de dag ontstond weer een online preek, die staat direct onder dit bericht en ook afzonderlijk op de webpagina.